Lozan Barış Antlaşması

Lozan Barış Antlaşması sekiz ay süren konferanslar sonunda 24 Temmuz 1923 te TBMM temsilcileri ile Fransa, Japonya, İngiltere, Yunanistan, Bulgaristan, Romanya, Belçika, Portekiz, Yugoslavya ve S.S.C.B. temsilcileriyle imzalanmış olan bir barış antlaşmasıdır. Konferans döneminde yapılan görüşmeler, Türk halkının kayıtsız ve şartsız bağımsızlığını elde etmesi adına oldukça sert ve uzun bir dönemden geçmiştir. Yapılan görüşmelerde ülkemizin temsilcisi İsmet Paşa olmuştur.

1920 yılında 1.Dünya Savaşından galip çıkan ülkelerle, mağlup olan ülkelerin antlaşmaları tamamlanmış, geriye sadece Osmanlı İmparatorluğu kalmıştır. 10 Ağustos 1920 tarihinde Sadrazam Damat Ferit Paşa ve yanındaki kişilerle imzalanan Sevr Antlaşmasıyla,  bunu tamamladıklarını düşünen İtilaf devletleri, bu antlaşmanın TBMM tarafından tanınmaması sebebiyle 28 Ekim 1922 tarihinde TBMM Hükümetini Lozan'daki barış görüşmelerine davet etmişlerdir. TBMM hükümeti Misak-ı Milliyi gerçekleştirmek, ülkede Ermeni devleti kurulmasının önüne geçmek, kapitülasyonlara son vermek, Yunanistan ile olan sorunları çözmek ve bu konularda anlaşma sağlanamaması durumunda görüşmeleri bitirme kararı alarak konferansa katılmıştır.

Lozan Barış Antlaşmasının önemi nedir?
Yapılan konferans sonunda 1. Dünya Savaş'ından galip çıkan devletlerle geçmişe dayanan siyasi ve hukuki sorunlar giderilmiş, Yunanistan ile hesaplaşılmış ve barı antlaşması imzalanmıştır. 20 Kasım 1922 tarihinde başlayan barış konferansı, tarafsız olan İsviçre Konfederasyon Bakanı Habb'ın konuşmasıyla açılmıştır. Lozan şehrindeki Mont Benon Gazinosunda yapılan konferansta, İsmet Paşa'nın istiklal ve hakimiyet  adına söylediği ''Bütün medeni milletler gibi hürriyet ve istiklal istiyoruz.'' sözleri damga vurmuştur. 4 Şubat tarihinde anlaşmazlık yüzünden kesilen konferansa, 23 Nisan tarihinde yeniden başlanarak, 24 Temmuz 1923 tarihinde sonuç alınarak barış antlaşması imzalanmıştır. Lozan Üniversitesinde imzalanan belgeler Barış Antlaşması metni, 16 tane sözleşme, beyanname, protokol ve nihai senetten oluşur. Bu antlaşmayla Türkiye ve batılı ülkelerin hukuki, siyasi, sosyal ve iktisadi ilişkileri baştan düzenlenerek, uygulamaya konmuştur. Antlaşmanın başına tüm devletlerin egemenliğine ve bağımsızlığına saygı gösterilmesi ilkesi konulmuştur. Bu ülkemizin 1. Dünya Savaşından galip çıkan ülkelerle Lozan'da eşit şartlar altında siyasi bir mücadele verdiğini anlatmaktadır. Antlaşma önsöz ile 5 bölümü içeren 143 maddeden oluşmaktadır. 6 Ağustos 1924 tarihinde antlaşma yürürlüğe girmiştir.
Lozan Barış Antlaşmasının lehimize olan hükümleri nelerdir?

• Uygulanan kapitülasyonlar kaldırılarak, ekonomik yönden kazanılacak bağımsızlığın önü açılmıştır.
• Türkiye 1. Dünya Savaşı sonunda diğer ülkelere savaş tazminatı ödemek zorunda kalmamıştır. Yunanistan'dan ise verdiği zarar karşılığında Karaağaç'ı ve Bosnaköy'ü almıştır.
• Azınlıklar ilgili herhangi bir ödün verilmemiştir. Ülkemizdeki tüm azınlıkların Türk uyruğuna tabi olduğu kabul edilmiştir.
• İtilaf devletlerinin İstanbul'u boşaltması sağlanmıştır.
• Antlaşmada aleyhimize olmasına rağmen, 1936 yılında boğazlar, 1939 yılında Hatay sorunu Misak-ı Milli çerçevesinde çözümlenmiştir.

Lozan Barış Antlaşmasının aleyhimize olan hükümleri nelerdir?

• Batı Trakya bölgesi Yunanistan'a bırakılmıştır.
• Gökçeada ve Bozcaada Türkiye'ye, diğerleri İtalya'ya bırakılmıştır. Verilen on iki ada daha sonra geriye alınamamıştır.
• Osmanlı İmparatorluğunun borçları ayrılan devletlere paylaştırılarak, Türkiye Cumhuriyetine de borç yüklenmiştir. 
• Musul sorunu çözülemeyerek, Irak sınırı belirlenememiştir.
• Patrikhanenin siyasi yetkileri alınarak, İstanbul'da kalmasına karar verilmiştir.